Wat groeit er langs de vaart?

Al jaren vind je deze plant in de schouwsloten in de Smilder Venen. En ook veel in de Norgervaart die uitkomt in de Smilder Vaart. Het is geen al te gewaagde voorspelling, je kunt er eigenlijk op wachten: binnen afzienbare tijd zal de watergentiaan ook in de Smilder Vaart te bewonderen zijn. Met name op plekken waar het water weinig stroomt. Laat ik er dus proactief een paar woorden – of wat meer –  aan ‘vuil maken’. Watergentiaan (Nymphoides peltata) is een plant – niet erg verrassend – uit de watergentiaanfamilie (Menyanthaceae). Nymphoides is ontstaan uit de geslachtsnaam Nymphaea (Waterlelie) met de Griekse uitgang oides (achtig of gelijkend). Peltata betekent ‘schildvormig’.

De plant komt van nature voor in Noordwest-Europa. Het is een overblijvende waterplant. De plant groeit waar het water 25-80 cm diep is, dus aan de oeverkant. De watergentiaan lijkt op de gele plomp, een lid van de waterleliefamilie. Er zijn – voor wie wat beter kijkt – echter ook enkele duidelijke verschillen. De bladvorm, ingesneden hartvormig, lijkt er het meest op, maar is bij de watergentiaan veel kleiner dan bij een gele plomp. Ook is de onderzijde vaak rood aangelopen. De plant behoort tot dezelfde familie als  het waterdrieblad (Menyanthes trifoliata). De ondergedoken bladeren zijn meer spatelvormig. De onderwaterdelen van de plant hebben op ‘pukkels’ lijkende groepen cellen, die voedsel uit het water opnemen. De gele (soms witte) bloemen hebben fraai gekartelde – franje – kroonbladen en wijken hierdoor sterk af van lelie-achtigen. De bloemen staan op een 5-10 cm hoog steeltje boven het water, vaak in kleine groepjes. De bloeitijd loopt van juli tot augustus, soms tot de eerste helft van september. Na onderzoek bleek dat de bloemen eendagsbloemen zijn: na een dag trekt de plant de bloemen weer onder water en stuurt nieuwe knoppen naar boven, naar de oppervlakte. Hierdoor blijft de plant vrij lang bloeien. De watergentiaan is een zgn. zuurstofplant. Zuurstofplanten hebben de belangrijke taak om de voedingsstoffen in de vijver om te zetten in zuurstof. Deze zuurstof is noodzakelijk voor de bacteriële afbraak van organisch afval zoals bijvoorbeeld de uitwerpselen van vissen en plantenresten. Door voldoende van deze planten in water te plaatsen krijgen algen geen kans. De bloemen bevatten nectar en worden bezocht door hommels en bijen. Ook is watergentiaan voedselplant voor verschillende soorten slakken, die het vooral op jonge delen van de plant voorzien hebben. Watergentiaan is de meest noordelijk voorkomende soort van het geslacht en Nederland vormt als het ware een bolwerk in het noordwestelijk deel van zijn areaal. Ik hoop dat ook de Smilder Vaart deel uit kan gaan maken van dit bolwerk. NB De foto kunt u in hoge resolutie bekijken op www.wijzijnbovensmilde.nl.

Aanbevolen artikelen