admin Wat groeit en bloeit er in de Smilder Veenen?
EnergieCooperatie Duurzame Smildes zet zich in voor verduurzaming van de gemeenschap in de breedste zin van het woord. Een van onze initiatieven is deze onderhavige column die zich richt op het vergroten van het belang dat gehecht wordt aan biodiversiteit. Dat proberen we door belangstelling te wekken voor de plantenrijkdom van de Smilder Veenen. Smilder Veenen is op oude landkaarten de aanduiding van het gebied waar de Smildes nu gelegen zijn plus wat nu abusievelijk aangeduid wordt als Fochteloërveen. Hoe dat zo heeft kunnen gebeuren weet zelfs het Drents Archief – eigenaar van vele oude kaarten waarop de naam Smilder Veenen pontificaal staat afgedrukt – niet. Loop eens binnen bij het Drents Archief en vraag of u de oude kaarten mag bewonderen.
Dat de biodiversiteit in ons mooie leefgebied onder druk staat door doen en laten van de mens mag genoegzaam bekend worden verondersteld. Toch groeit en bloeit er gelukkig nog wel het een en ander. En soms valt mijn oog op iets onbekends. Zoals onlangs toen ik in een bosperceel het smal bekermos (Cladonia coniocraea) aantrof. De kleur is onbeschrijfelijk zacht (koperroest) groen. En dan die gekke, taps toelopende grillige vingertjes. Aan het eind is soms een deukje te zien en dat maakt dit tot bekermos. Het is familie van fijn bekermos dat zo’n deukje als ‘bekertje’ niet heeft. Smal bekermos groeit op dood hout, van eik bijvoorbeeld. Gek genoeg is dit helemaal geen mos maar een korstmos. Infeite is korstmos dus ook geen mos. Korstmossen zijn een geheel unieke levensvorm: een symbiose (samenwerking tot wederzijds nut) van een schimmel en een alg of blauwwier. Die samenwerking is als volgt te beschrijven: de alg of het wier haalt met fotosynthese energie uit zonlicht en gebruikt die om suikeralcoholen te vormen waarmee de schimmel zich voedt. Op zijn beurt zorgt de schimmel ervoor dat de alg water en mineralen kan opnemen. De schimmel biedt ook bescherming, bijvoorbeeld tegen vraat of te felle zon. Iemand noemde kortmos ‘niet van deze wereld’. Dat had dan betrekking op de groeivorm: geen symmetrie noch kleurenpracht want er hoeven geen insecten aan getrokken te worden. Korstmossen zijn voor bevruchting namelijk niet afhankelijk van insekten en investeren niet in bloemen, kleuren en ander uiterlijk vertoon. De groeivormen worden uitsluitend bepaald door natuurkundige principes en efficiëntie zoals bijvoorbeeld ook bij koralen. Als je zelf eens wilt checken op welke mos of korstmos het oog nu weer gevallen is dan raad ik de volgende site aan: https://www.natuurfotografie-aad.nl/index.php/buitenland/17-natuurfotografie-nederland/mossen-en-korstmossen/103-korstmossen-en-mossen. Op deze site zul je de diversiteit van mos en korstmossen kunnen ervaren.
Het ‘niet van deze wereld zijn’ bracht me overigens in een licht filosofische stemming. De vraag kwam op hoe het leven van ons mensen er uit had gezien als we sterker gericht waren geweest op ‘samenwerking tot wederzijds nut’ in plaats van op het grote ik en najagen van eigen belang. Lid worden van een coöperatie is al een stapje in de goede richting wat ‘samenwerking tot wederzijds nut’ aan gaat. Canada heeft een nationaal symbool dat ook op de vlag is afgebeeld: de maple leaf. In het Nederlands heet die boom de ahorn. Canadezen kozen in april van 2020 rendiermos – een korstmos – als het plantje dat het best de essentie van hun land uitdrukt. Gezien het voorgaande kan ik volledig instemmen met de keuze van de Canadezen en stel voor ook voor de Smildes een korstmos tot gemeenschapsplant te kiezen.
Je kunt meedoen door klant te worden van Energie VanOns via de EnergieCooperatie Duurzame Smildes. Onze inkomsten worden voor het overgrote deel geïnvesteerd in gemeenschapsprojecten die (sociale) verduurzaming als kenmerk hebben. Stuur voor meer info een mailtje naar ecduurzamesmildes@gmail.com
